PROJEKT KONCEPCYJNY
Udostępnienia turystycznego i zagospodarowania terenu rezerwatu „Okopy konfederackie” w Muszynce.
1.Cel projektu i obóz konfederatów
Wynikiem opracowania jest koncepcja projektowa udostępnienia turystycznego i zagospodarowania terenu rezerwatu „Okopy konfederackie” w Muszynce. Jej założeniem jest adaptacja i modernizacja zabytkowej struktury do współczesnych potrzeb turystyczno-edukacyjnych. Nowa funkcja zapewni dalsze użytkowanie terenu po byłym obozie warownym a tym samym ochronę zabytkowych treści. Struktura historyczna jest zachowana szczątkowo, układ przestrzenny jest częściowo czytelny. Projekt zakłada uzupełnienia parahistoryczne, które będą reintegrować zabytkowe struktury. Powstanie atrakcyjne miejsce, które będzie pełnić funkcje edukacyjne i turystyczne.
Zakres opracowania obejmuje:
● Analizę i ocenę stanu istniejącego obejmującą aspekty kulturowe, przyrodniczo-krajobrazowe i historyczne.
● Analizę możliwości komunikacyjnych i funkcjonalnych.
● Projekt koncepcyjny zagospodarowania terenu.
● Wizualizacje pokazujące rozwiązania projektowe.
Celem tego projektu jest:
● zachowanie materialnej struktury obiektu, integracja i rewitalizacja obiektu
● uczytelnienie historycznego ducha i tradycji miejsca
● działania konserwatorskie uwzględniające konieczność zachowania przyrodniczych wartość terenu
● ochrona dziedzictwa narodowego
● umożliwienie odbycia okolicznościowych uroczystości religijnych
● pobudzenie zainteresowania lokalnym dziedzictwem kulturowym
● budowanie tożsamości, postaw obywatelskich oraz integracja społeczności lokalnej
● edukacja techniczna, zabytkoznawcza
● edukacja przyrodnicza
Autorzy koncepcji:
Anna Fecko-Mleczko: fecko.link
Bartłomiej Mleczko: mleczko.link
Konsultacje : Stowarzyszenie Odkryj Tylicz, Michał Filipowicz Szańce konfederatów barskich
Obóz konfederatów w Muszynce:
To jeden z najlepiej zachowanych obiektów konfederatów na terenie naszego kraju. Fortyfikacja zlokalizowana jest na terenie Beskidu Niskiego, w masywie góry Bukowina. Powstała prawdopodobnie w związku z wydanymi wiosną 1769 roku uniwersałami z Pilzna i Dębowca wydanymi przez Adama Parysa i Marcina Lubomirskiego. Fortyfikacje w Muszynce to jeden z wielu tego typu obiektów powstałych w latach 1768-1770 podczas trwającego wówczas zbrojnego związku szlachty polskiej przeciwko królowi Poniatowskiemu. Związek ten zwany Konfederacją barską uważany jest przez część historyków za pierwsze polskie powstanie narodowe.
Ciąg twierdz konfederackich rozlokowano od Lanckorony po Roztoki w Bieszczadach w oparciu o granicę z Węgrami. Obiekty warowne przyjęły zróżnicowane formy i funkcje, ostatecznie były słabo przystosowane do obrony. Założeniem tych umocnień było pełnienie funkcji administracyjnych, strażniczych i obronnych. Tu formowano i szkolono oddziały, organizowano wypady na nieprzyjaciela oraz kontrolowano ruch na granicy. W trakcie walk i po ich zakończeniu, obiekty uległy częściowemu lub całkowitemu zniszczeniu lub zatarciu.
Lokalizacja, na którą można trafić przeglądając mapy, nie jest dokładną lokalizacją omawianego obiektu. Poniższa “szpilka” wskazuje dokładna lokalizację obozu.
2.Projekt zagospodarowania terenu
2.1 Półkaponiera północna
Podążając żółtym szlakiem od strony Muszynki, po około 30~40 minutach od miejsca parkingowego oczom zwiedzającego ukazuje się pierwszy element obozu konfederatów, jest nim zrekonstruowana półkaponiera północna. Została zaprojektowana na podstawie analizy analogicznych budowli i rozwiązań fortyfikacyjnych zaczerpniętych z dokumentów historycznych oraz podręczników fortyfikacji polowej z przełomu XVIII i XIX wieku.
2.2 Kaponiera czołowa
Kilkadziesiąt metrów dalej, ukazuje się już widoczna zrekonstruowana kaponiera północna. Jest to prawdopodobne rozwiązanie obronne fortyfikacji Konfederatów. Kaponiera, podobnie jak poprzednie półkaponiera została zaprojektowana na podstawie analizy analogicznych budowli.
2.3 Kaponiera wschodnia
Kilkadziesiąt metrów dalej, zwiedzającym ukazuje się kolejna odtworzona półkaponiera.
2.4 Część biwakowo - rekreacyjna
Dochodzimy do głównego wejścia do obozu. Ten fragment wyposażony została w elementy małej architektury; w jej skład wchodzą: dwie wiaty wyposażone w ławki i stoły, palenisko, oraz ławki zewnętrzne. Miejsce to ma służyć odpoczynkowi na świeżym powietrzu, spotykaniu z rodziną i znajomymi, z możliwością bezpiecznego zapalenia ogniska. Wiaty przygotowano w taki sposób aby możliwe było przeprowadzenie prelekcji dla zorganizowanych wycieczek czy klas szkolnych. W tej strefie przygotowano tablicę z mapą ścieżki i drogowskazy wskazujące przebieg ścieżki. Wszystkie elementy zaprojektowano w formie nawiązującej do architektury regionu – główny budulec stanowi drewno uzupełnione o elementy kamienne. Miejsce to częściowo zostało otoczone płotem.
2.5 Brama
Na teren obozu wprowadzi nas brama. Otoczona koniami fryzyjskimi i palisadą. Odtworzone przekroje nasypów zobrazują z czym mieli do czynienia potencjalni atakujący. Brama prawdopodobnie mogła wyglądać inaczej, jednak na potrzebę tego projektu została zaprojektowana jej “najbogatsza forma” Taka jak i inne, skromniejsze jej formy pojawiają się w podręcznikach fortyfikacji polowej z przełomu XVIII i XIX wieku.
2.6 Wystawa
Przekraczając bramę znajdujemy się już na terenie części obozowej. To miejsce w którym zobaczymy artefakty z epoki zatopione w w pionowo wbitych i leżących pniach oraz zapoznamy się z informacjami na temat obozu umieszczonymi na serii tablic rozłożonych wzdłuż ścieżki.
2.7 Obóz Konfederatów
Miejsce w którym zostaną odtworzone szałasy konfederatów oraz fragment budowli na terenie obozu. W późniejszej fazie projektu zostanie podjęta próba odtworzenia fragmentu koszar po przeprowadzeniu dokładnych badań archeologicznych i głębszej analizie materiałów historycznych.
2.8 Stanowisko artyleryjskie
Podążając drewnianą ścieżką, możemy odbić w stronę stanowiska artyleryjskiego. Dojdziemy nią do repliki armaty z epoki. Podążając dalej tą ścieżką przespacerujemy się po koronie wału, pomiędzy koszami okopowymi w stronę półkaponiery wschodniej, którą już mijaliśmy na początku wycieczki
2.9 Kaplica
Miejsce w którym odbywają msze święte z okazji corocznych majówek konfederackich
2.10 Istniejący pomnik
Znajduje się tutaj Kapliczka, postawiona z inicjatywy Stowarzyszenia Odkryj Tylicz kilkanaście lat temu. Oraz obelisk postawiony w związku z 600 leciem Tylicza z wmurowaną tablicą upamiętniającą zdarzenia sprzed przed ponad dwóch wieków.
2.11 Spacer po lesie
Obchodzimy obóz drewnianą ścieżką. Nie ma tutaj wielu tablic, po prostu idziemy i delektujemy się fantastyczną przyrodą i pięknym lasem. Za kilkadziesiąt metrów miniemy okazała kaponierę szyjową.
2.12 Kaponiera szyjowa
W tym miejscu widzimy ładnie zachowane pozostałości kaponiery zachodniej “szyjową”. Znajdziemy tu również jedyną na tym odcinku tablicę opisującą ten element fortyfikacji. Podążamy dalej ścieżką w stronę kolejnej półkaponiery.
2.13 Półkaponiera południowa
To ostatni element naszej wycieczki po obozie konfederatów Barskich w Muszynce. Podobnie jak wszystkie elementy został zaprojektowany na podstawie analizy analogicznych budowli i rozwiązań fortyfikacyjnych. To ostatni punkt naszej wędrówki. z tego miejsca zmierzamy do bramy i części rekreacyjno-biwakowej skąd wracamy szlakiem żółtym do parkingu. Spacer do parkingu nie powinien nam zająć więcej niż 30 minut.
3.Elementy małej architektury
Mała architektura to elementy wspomagające udostępnienie terenu okopów, umożliwiające narrację, udostępnienie treści edukacyjnych i opis przestrzeni. Są to elementy współczesne, nie nawiązuje w swych cechach do architektury historycznej. Tworzą one kolejną warstwę, która nie zniekształca zachowanej tkanki. Dla zachowania spójności w przestrzeni i nie zakłócania ducha miejsca, elementy wykonane są głównie z drewna. Ich forma jest jednoznacznie współczesna, ale korespondująca z dawnymi rozwiązaniami.
Krynica Zdrój 2024